مسائل حقوقی مورد نیاز مستندسازان
مستندسازان همواره با مسائل حقوقی روبرو هستند که لازم است قبل از مواجهه با آنها، اطلاع کافی در مورد این مسائل حقوقی داشته باشند.
مسائل مورد بحث در این مقاله عبارتند از حق مالکیت و پخش فیلم مستند
یکی از انواع فیلم مستند، فیلم مستند پرتره است که به روند زندگی یک فرد می‌پردازد. وقتی شخصیت فیلم ما یک شخصیت معروف است فیلم ما معروف به پرتره و وقتی شخصیتی غیر معروف است به آن سوپرپرتره می‌گوییم.
در اینجا یک فیلمساز مستند باید بداند چه مسائل حقوقی پیش روی اوست و بعد از اکران چنین فیلمی چه چالش‌هایی ممکن است برای او به وجود بیاید.
قدم اول: کسب مجوزهای لازم از نهادهای رسانه‌ای کشور
وقتی فیلمی تولید می‌کنیم معمولا از یک نهاد رسانه‌ای مانند یک شبکه تلویزیونی یا یک ارگان دولتی سفارش داریم و قراردادی با آنها امضا کرده‌ایم. همین قرارداد مجوز تولید فیلم است و می‌تواند در آینده و مخصوصا پس از اکران، به کمک ما بیاید.
اما گاهی فیلم را با سرمایه‌گذاری شخصی تولید می‌کنیم و در تلاش هستیم پس از تولید آن را برای پخش یا فروش حقوق آن به نهاد دیگری عرضه کنیم. در چنین مواردی لازم است قبل از شروع تولید با ارائه طرح به اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجوز تولید آن را دریافت کنیم و بدون هیچ نگرانی مشغول تولید فیلم شویم.
قدم دوم: به کارگیری مشاور حقوقی
اگر بدون هیچ مجوزی و صرفا به صورت دلی فیلمی را تولید کردیم، ممکن است بعد از پخش، با مشکلاتی روبرو شویم. البته اگر کار این اثر به پخش برسد. چون کمتر شرکت یا پخش‌کننده فیلمی حاضر می‌شود بدون دیدن مجوز ما، اثر ما را منتشر کند!
در بسیاری از اتفاقات زندگی و در مورد همین فیلمسازی گاهی ما ساده‌انگارانه تصور می‌کنیم همه چیز را می‌دانیم و خود را از مشورت با یک متخصص حقوقی، مستغنی می‌دانیم. در حالی که یک مشاور حقوقی می‌تواند از بسیاری از امور غیرقابل پیش‌بینی و خطیر جلوگیری کند.
تولید فیلم مستند در ایران یک حرفه پولساز به شمار نمی‌آید. به خلاف بسیاری از کشورها که مستندسازان با داشتن استراتژی صحیح و داشتن اسپانسرهای کلان، به درآمدهای عالی می‌رسند. شاید همین مسئله و تصور صرفه‌جویی در منابع تولید، ما را از مشورت با یک مشاور متخصص مسائل حقوقی غافل کند.
قدم سوم: دریافت مجوز کتبی
گاهی برای تولید یک فیلم با یک فرد مصاحبه‌ای ضبط می‌کنیم و تصور اولیه این است که صرف قبول وی برای انجام مصاحبه نشان می‌دهد که آن فرد با رضایت کامل خود در این فیلم حضور یافته است. در حالی که صرف انجام مصاحبه کافی نیست و لازم است قبل از شروع فیلمبرداری، مجوز کتبی از افراد طرف مصاحبه اخذ شود و جای هر گونه نگرانی در آینده از بین برود.
برای اطلاع کامل از روند تولید فیلم مستند و مسائل پیش‌روی یک مستندساز، می‌توانید دوره مستند اینستاگرامی سایت مدرسان هدف را ببینید.
موفق باشید
